Ustawa prawo upadłościowe rozróżnia wierzytelności, które są objęte układem z mocy prawa oraz te, które są z układu wyłączone. Nawet jeżeli nie znamy poszczególnych przepisów prawnych, intuicyjnie możemy wskazać, które z wierzytelności będą objęte układem. Trudność powstaje w przeciwną stronę, tj. które z wierzytelności nie wchodzą do układu. Poniżej przedstawiamy zasady, którymi należy się kierować przy podziale wierzytelności na te objęte układem i te które do układu nie będą wchodziły.
Wierzytelności objęte układem
Do wierzytelności, które są objęte układem z mocy prawa zaliczamy:
- wierzytelności osobiste, o ile powstały one przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i o ile oczywiście ustawa nie stanowi inaczej. Dla przypomnienia, wierzytelnościami osobistymi są te, które wynikając z umowy łączącej dłużnika z wierzycielem.
- odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego
- wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu. W literaturze tematu przyjmuje się również, że układ obejmuje również te wierzytelności warunkowe, co do których warunek spełnił się pomiędzy otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego a prawomocnym zatwierdzeniem układu. Jeżeli natomiast będziemy mieli do czynienia z wierzytelnością należna pod warunkiem rozwiązującym, to wierzytelność ta jest objęta układem. W przypadku ziszczenie się warunku przed terminem płatności wierzytelność wygasa. Tu należy również wskazać na wierzytelności, które co prawda nie są wierzytelnościami warunkowymi, ale ustawodawca nakazuje je traktować jako warunkowe i są to wierzytelności współdłużnika, poręczyciela, gwaranta, lub banku otwierającego akredytywę który nie zaspokoił wierzyciela.
Ustawa wskazuje również na wierzytelności, które wynikają z umowy wzajemnej, ale z pewnymi zastrzeżeniami. Jak to bywa z wierzytelnościami wzajemnymi, o ile jedna strona może w całości wykonać swoje zobowiązanie, o tyle druga strona już niekoniecznie. Dlatego wierzytelności wobec dłużnika, która wynika z umowy wzajemnej i która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, objęte są układem tylko:
- gdy świadczenie drugiej strony jest świadczeniem podzielnym
- i tylko w zakresie, w jakim druga strona spełniła świadczenie przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i nie otrzymała świadczenia wzajemnego.
Wierzytelności wobec ZUS
Układem są objęte również wszystkie składki na ZUS i to te w części finansowanej przez ubezpieczonego, których płatnikiem jest dłużnik, jak i finansowane przez pracodawcę, których obowiązek zapłaty powstał przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Należy pamiętać, że spłata należności z tytułu składek, które zostały objęte układem, może polegać wyłącznie na rozłożeniu na raty lub odroczeniu terminu płatności. Przepisy dotyczące wierzytelności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stosuje się odpowiednio do wierzytelności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Wierzytelności okresowe objęte układem
Układem objęte są również wierzytelności okresowe ale tylko w odpowiedniej części. Wierzytelności te ulegają proporcjonalnemu podziałowi na wierzytelność powstałą przed dniem otwarcia postępowania oraz część traktowaną jak wierzytelność powstającą po dniu otwarcia postępowania.
Objęcie układem wierzytelności niepieniężnej
Jeżeli wierzytelność ma charakter niepieniężny i powstała ona przed dniem otwarcia postępowania, to jest on również objęta układem. Z tym zastrzeżeniem, że podlega ona przekształceniu w wierzytelność pieniężną na potrzeby głosowania. Oczywiście zmiana ta nie powoduje że wierzytelność niepieniężna staje się wierzytelnością pieniężną. Nic bardziej mylnego. To przekształcenie ma charakter czasowy i spowodowany jest koniecznością umieszczenia jej w spisie, dla ustalenia z jaką kwotą będzie głosował ten wierzyciel.
Od powyższej zasady, ustawodawca dopuszcza wyjątek, tj. wierzytelność niepieniężna zmienia się w wierzytelność pieniężną, jeżeli:
- wierzyciel w terminie tygodnia od dnia otrzymania zawiadomienia o terminie zgromadzenia wierzycieli z odpisem propozycji układowych sprzeciwił się restrukturyzacji swojej wierzytelności jako wierzytelności niepieniężnej,
- złożył oświadczenie nadzorcy albo zarządcy, albo ze względu na charakter wierzytelności niepieniężnej restrukturyzacja nie jest możliwa.
Skutek zmiany z wierzytelności niepieniężnej na wierzytelność pieniężną powstaje z dniem otwarcia postępowania.
Podsumowanie
Dla ustalenia czy dana wierzytelność jest objęta układem, należy zwróci uwagę na to, kiedy powstało zobowiązanie a nie kiedy stało się ono wymagalne. Wymagalność bowiem nie wypływa na objęcie danej wierzytelności układem. Konsekwencją powyższego, jest objęcie układem tych wierzytelności, które powstały przed dniem otwarcia układu. Nie będzie on obejmował natomiast tych wierzytelności, które powstawały po otwarciu postępowaniu, ani uwaga, w jego dniu. Te powinny być regulowane na bieżąco. Z zastrzeżeniem odsetek od takich wierzytelności, ponieważ zgodnie ze wskazaną powyżej zasadą, odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego są objęte układem.
Autor:
Przemysław Wierzbicki | doradca restrukturyzacyjny
